Чаро Раҳмон афзоиши нархи интернетро бекор намуд?
Раиси нави Хадамоти зиддиинҳисории Тоҷикистон Икромиддин Вализода санаи 24-уми апрел қарори рақами 31-ро бекор намуд. Дар хабаре, ки ба операторони алоқаи мобилӣ нигаронидашуда гуфта шудааст: «Қарори Хадамоти зиддиинҳисорӣ аз санаи 4-уми марти соли 2019 таҳти рақами 31, «Дар хусуси нархномаи тарофаҳои алоқаи мобилӣ» бекор карда шавад. Ин ҳама пас аз он, ки санаи 23-уми апрел хадамоти матбуотии Раҳмон баёноти кӯтоҳе нашр намуд ва дар он гуфта шудааст, ки бо дастури Раҳмон нархи истифодаи интернет ва арзиши тарофаҳои ширкатҳои мобилӣ ба ҳолати аввала баргардонида шуд. Инчунин, дар баёнот гуфта мешавад, ки гӯё Раҳмон нисбати шахсони ӯҳдадоре, ки ба чунин ҳолат роҳ додаанд чораҳо меандешад. Ғайр аз ин, котиби матбуотии Раҳмон дар ҳамсӯҳбат бо радиои Озодӣ гуфт, ки оиди норозигии мардуми кишвар нисбати афзоиши нархи интернет Раҳмон воқиф мебошад.
Ёдрас мекунем, ки каме пеш бо ташаббуси Хадамоти зиддиинҳисорӣ аз 18-уми апрел шурӯъ карда нархи интернет ва алоқаи мобилӣ ду баробар, яъне барои як гигабайт трафики интернет $6,07 афзоиш ёфта буд.
Мушоҳидон қайд мекунанд, ки қарори қабул карда шуда оиди афзоиши нархи интернет аз ҷониби режим ду сабаб дорад:
1. Бо роҳи на онқадар маккорӣ хоҳиши пур намудани буҷаи давлати ғоратшуда ва ҳавасмандгардонии бизнеси оилавии Раҳмон мебошад. Чунки монополисти ягона оиди фурӯши интернет дар Тоҷикистон ширкати давлатии назди Вазорати алоқа Тоҷиктелеком мебошад, ки қисми ҳиссаи муайяни он тибқи маълумоти норасмӣ ба Бег Сабур, ки падари яке аз домоди Э. Раҳмон мебошад, таалуқ дорад.
2. Кӯшиши хомӯш намудани ҳамаи намуди фаъолиятҳои сиёсӣ ва динӣ бо роҳи коҳиш додани шумораи истифода барандагони интернет. Ба хотири он ки истифодабарандагони асосии Интернет дар Тоҷикистон ҷавононе мебошанд, ки аз сомонаҳои иҷтимоӣ фаъолона истифода мебаранд. Барои аксарияти онҳо дубаробар афзоиш ёфтани нархи интернет ҳисшаванда хоҳад шуд.
Қарори афзоиш додани нархи интернетро режим кӯшиш мекард бо баҳонаҳои бемаъни ба монанди ғамхори намудан барои саломатии аҳолии кишвар, ба зеҳнҳои ҷавонони наврас таъсири манфӣ расонидани интернет ва ҳоказо ифода намояд. Барои ташвиқоти мазкур режим мансабдорон ва ходимони динро истифода бурд. Масалан, ходими дини давлатӣ Эшони Сироҷиддин барои мардум навори видеоӣ тақдим намуд, ки дар он изҳор намуд: Интернет манбаи аксарият бадиҳо буда, бадахлоқӣ, зино ва хиёнатро ташвиқ мекунад. Инчунин ходими дин интернетро “Вабои аср” номид ва мардумро даъват намуд, ки аз истифода бурдани он даст бикашанд. Навори видеоӣ бо муроҷиат дар сомонаҳои иҷтимоӣ ва YouTube нашр гардид. Хабарнигор Зафар Суфӣ муроҷиати мазкурро чунин шарҳ дод: «Ҳукумат, чун одатан ба ёрии ходимони дин муроҷиат намуд, вале ин дафъа хато намуд. … Айни замон Эшони Сироҷиддин обрӯи баланд надорад ва каме аз мардум ба даъвати ӯ гӯш медиҳанд».
Мушоҳидон қайд мекунанд, ки бекор кардани қарор дар бораи афзоиш додани нархи интернет аз ҷониби худи раисҷумҳури Тоҷикистон дар ҳолати мазкур чунин талқин мекунанд, ки гӯё худи қарор на аз ҷониби режими ҳукумдор, балки ташаббуси баъзе аз мансабдорон мебошад, ки қатъиян ба далелҳо мутобиқат намекунад. Бояд возеҳу равшан дарк намуд, ки дар кишвари ҳукмраво ба монанди Тоҷикистон ягон қароре бидуни тасвиби Эмомалӣ Раҳмон қабул карда намешавад. Ҳеҷ як хадамот ё ин ки мансабдор бо ташаббуси худ бидуни мутобиқи пешвои миллат қарореро қабул карда наметавонад. Дар ҳолати мазкур истифодабарии манбаъҳои маъмурӣ бо ҷалб намудани ходимони дин барои сафедкунии афзоиши нархи интернет дар назди чашми мардум возеҳ нишон медиҳад, ки қарори мазкури режим дониста қабул карда шудааст.
Ғайр аз ин, далели он ки Раҳмон раиси хадамоти зиддиинҳисории Тоҷикистон Саъди Қодирзодаи аз кор сабукдӯш шударо ба мансаби ҷонишини раиси дастгоҳи худ таъин намуд, ҳол он ки Раҳмон ваъда дода буд, ки ташаббускорони афзоиши нархи интернетро шахсан ҷазои сахт хоҳад дод, нишон медиҳад, ки ташаббускори афзоиши нархи интернет худи режими Раҳмон мебошад.
Мутахассисон қайд мекунанд, ки тӯли шаш моҳи охир аҳолии кишвар фаъол будани худро намоиш дода, дар сомонаҳои иҷтимоӣ аз қарорҳои қабул кардаи режим ҳеҷ хушнуд набуданашро намоиш медиҳад ва ин фаъолшавӣ рӯз аз рӯз афзоиш меёбад. Хусусан, ҳамчун намунаи хуби фаъолшавии сиёсии мазкур ҳолате мебошад, ки аз ҷониби ҳукумат моҳи декабри соли гузашта кӯшиши қабул кардани қонуне шудааст, ки ба занон бо либоси динӣ даромадан ба қароргоҳҳо ва муассисаҳо, новобаста аз шакли моликияташон, мамнӯъ мекунад. Сокинони кишвар бар зидди қарори мазкур флешмоби оммавӣ эълон карданд, ки дар натиҷа лоиҳаи қонун бозистод. Инчунин, бо ҳолати афзоиши нархи интернет низ ҳолатро айнан мавқеи фаъоли шахрвандони кишвар чи дар сомонаҳои иҷтимоӣ ва чи дар пойтахт нақши муҳимро иҷро намуд. Шаҳрвандони боэътино барои ҷамъ намудани имзоҳо алайҳи қарори мазкур шурӯъ намуданд. Кор то ҷое расид, ки истифода барандагони сомонаҳои иҷтимоӣ барои бойкот кардани операторони алоқаи мобилӣ ва гузаронидани намоишҳои эътирозӣ дар пойтахт даъват намуданд. Албатта, режим чунин аксуламалро аз ҷониби ҷомеа интизор набуд ва дилпур буд, ки қарори зиддимардумии навбатӣ ба монанди қарорҳои пештара бечунучаро ва бо тавозуъ қабул карда мешавад.
Инчунин, мушоҳидон қайд мекунанд, ки ба ҳар ҳол Эмомалӣ Раҳмон дар ояндаи наздик ният дорад ҳокимиятро ба писараш Рустам бисупорад. Барои ин Эмомалӣ Раҳмон қонунгузориро тағйир дода, синну соли раисҷумҳурро аз 35 ба 30 сола фурӯ овард ва Рустамро ба мансабҳои гуногун таъйин намуд. Ҳатто имрӯзҳо Рустам ҳарчанд вазифаи раиси пойтахтро иҷро кунад ҳам, вале дар амал бошад дар идоракунии кишвар фаъолона иштирок меварзад. Айнан барои ҳамин Эмомалӣ Раҳмон кӯшиш мекунад аз тундшавии муносибат бо мардум, ва аз сабабҳое, ки мардумро ба хашм меорад канораҷӯӣ намояд. Зимнан, бояд қайд намуд, ки ташвиши режим беҳуда нест, зеро афзоиши фаъолшавии сиёсии аҳолӣ метавонад ҳукмронии 25 солаи режимро барҳам диҳад. Имрӯз бо сабабҳои гуногун фаъолони тоҷик дар ҳолатҳое, ки кор ба манфиати мардуми Тоҷикистон тааллуқ дошта бошад дар сомонаҳои иҷтимоӣ флешмобҳо ташкил мекунанд. Чи тавре ки дар масъалаи манъи пӯшидани ҳиҷоб ва афзоиши нархи интернет мушоҳида намудем, мардум ташаббусро ба дасти худ мегирад.
Умари Форсӣ
02.05.2019
