Ширкати Хусусии Низомиёни Чинӣ дар Осиёи Марказӣ
Коршиносон назари худро дар бораи ҳадафи сафари вазири корҳои хориҷии Чин ба кишварҳои Осиёи Марказӣ дар пасманзари рӯйдодҳои Афғонистон изҳор намуданд. Ба ақидаи онҳо, ҷангиён аз ширкатҳои хусусии низомиёни Чинӣ метавонанд дар Тоҷикистон, Ӯзбекистон ва Туркманистон пайдо гарданд, менависад «Eurasia today».
Ёдрас мекунем, ки сафари вазири корҳои хориҷии Чин аз 12 то 16 июл идома дошт ва дар ҷараёни он ӯ бо вазирони корҳои хориҷии Тоҷикистон, Туркманистон ва Ӯзбекистон ва инчунин бо сарони ин кишварҳо гуфтушуниди дуҷониба анҷом дод. Вазири корҳои хориҷии Чин Ван И дар Ашқобод ва Душанбе изҳор намуд, ки Чин ба Туркманистон ва Тоҷикистон ҳифзи «анъанавӣ ва ғайримуқаррарӣ» -и амнияти давлатиро кафолат медиҳад. Вай инчунин дар хусуси дастгирии Пекин низ дар Тошканд хабар дод, ки ба он ҷо рӯзи 15 июл бо сафари дурӯза ташриф оварда буд.
Ба ақидаи коршиноси низомӣ Юрий Лямин, Чин мехоҳад мавқеъҳои худро дар Осиёи Марказӣ дифоъ кунад. Сухан дар бораи контингенти ширкатҳои низомии хусусӣ барои ҳифзи иншооти сармоягузории Чин дар Туркманистон, Тоҷикистон ва Ӯзбекистон меравад. Ин аст ҳадафи сафари Ван И ба ин кишварҳо, гуфт коршинос. «Шумораи ками ШНХ Чин дар ҳамон Африқо низ мавҷуданд. Дар кишварҳои Осиёи Марказӣ бошад, тиҷорати Чин маъданҳоро истихроҷ кардан аст. Аз ин рӯ, эҳтимол сухан дар бораи иншоотҳои мазкур меравад», — гуфт ӯ.
Ҷолиби диққат аст, ки нозирони мустақил борҳо мақомоти кишварҳои минтақаи Осиёи Марказиро барои сиёсати ҷиноии иқтисодияшон танқид мекардаанд, ки ба фурӯши захираҳои иқтисодии кишвар ба хориҷиён равона карда шудааст ва дар ниҳоят бо баҳонаи ҳимояи манфиатҳои иқтисодии ин кишвар ба истиқрори артиши хориҷӣ иҷозат медиҳанд.
Ёдрас мекунем, ки моҳи феврали соли 2019 дар ВАО маълумот дар бораи ҳузури пойгоҳи низомии Чин дар қаламрави ноҳияи Мурғоби вилояти Бадахшон, дар масофаи чанд километр дуртар аз марз бо Чин пайдо шуд, ки инро аксҳои моҳвораӣ исбот мекунанд.
Бояд қайд кард, ки истиқрори контингенти ҳарбии хориҷӣ на танҳо хатои сиёсист, ки боиси аз даст рафтани соҳибихтиёрӣ мегардад, балки аз рӯи дини Ислом гуноҳи бузург низ ба ҳисоб меравад, зеро ин ба ғайримусулмонон бар Дорулислом имконияти ҳукмронӣ медиҳад. Дар моддаи 190-и лоиҳаи сарқонуне, ки онро яке аз партияҳои сиёсии исломӣ омода кардааст, гуфта мешавад: «Бастани ҳама гуна аҳдномаҳо ва паймонҳои низомӣ, инчунин аҳдномаҳои сиёсӣ ва бастани созишномаҳо дар бораи иҷораи пойгоҳҳои низомӣ ва фурудгоҳҳо комилан ҷоиз нест.»
