Оё дар Осиёи Марказӣ ҳузури низомии ИМА зарур аст?
Замир Кабулов, намояндаи махсуси президенти Русия дар Афғонистон, дар мусоҳиба бо рӯзномаи «Известия» гуфт, ки Тоҷикистон ва Ӯзбекистон пойгоҳҳои низомии Амрикоро дар кишварҳояшон ҷойгир намекунанд. «Тамосҳои мо бо шарикони тоҷику ӯзбек нишон медиҳанд, ки ба онҳо аз тарафи ИМА ягон муроҷиати расмӣ карда нашудааст. Ин якум. Дуюм ин аст, ки онҳо ошкор гуфтанд, ки ин ғайриимкон аст. Аз ин рӯ, мо набояд ба ин махсусан муқобилият кунем”, — шарҳ дод паёми The Wall Street Journal дар бораи манфиати ИМА дар истиқрори нерӯҳо дар ин кишварҳоро Кабулов.
Кабулов афзуд, ки Тоҷикистон узви СПАД аст ва чунин қарорҳо бояд аз ҷониби созмон тасдиқ карда шаванд. Ӯзбекистон бо Русия шарикии стратегӣ дорад, гузашта аз ин, кишвар қонунеро қабул кард, ки таъсиси пойгоҳҳои низомии хориҷиро дар қаламрави кишвар манъ мекунад. «Пас, мо набояд дар ин бора аз ҳад зиёд ғамхорӣ кунем», гуфт ӯ.
Ёдрас мекунем, ки тибқи қарори Ҷо Байден, сарбозони амрикоӣ то 11 сентябр Афғонистонро тарк хоҳанд кард. Дар аввали моҳи май The Wall Street Journal хабар дод, ки таҳлилгарони амрикоӣ кишварҳои Осиёи Марказӣ ва Ховари Миёнаро ҳамчун роҳи интиқоли нерӯҳо ва таҷҳизот аз Афғонистон баррасӣ мекунанд.
Қаблан вазири дифои Русия Сергей Шойгу аз таъсиси системаи муштараки дифои зиддиҳавоии Русия ва Тоҷикистон хабар дода буд. Ба гуфтаи Шойгу, ин тадбир барои баланд бардоштани эътимоднокии ҳифзи сарҳади давлатӣ дар фазои ҳавоӣ пешбинӣ шудааст. «Мо лоиҳаи созишномаро дар бораи таъсиси Системаи муштараки минтақавии мудофиаи зиддиҳавоии Федератсияи Русия ва Ҷумҳурии Тоҷикистон омода кардем. Ман пешниҳод мекунам, ки ин созишнома дар поёни нишаст ба имзо расад”, гуфт Шойгу рӯзи сешанбеи 27 апрел дар музокирот бо ҳамтои худ Шералӣ Мирзо дар Душанбе.
Коршиноси низомии Русия Лев Королков аз он хулосае бармеояд, ки системаи муштараки дифои ҳавоии Русия ва Тоҷикистон бо назардошти «Толибон» ҳамчун як рақиби эҳтимолӣ сохта намешавад. Ин системаи муштарак ҳамчун як қисми камарбанди ояндаи дифои ҳавоӣ дар тамоми кишварҳои узви СПАД мебошад ва вазъ дар Афғонистон ба ин бевосита иртибот надорад. «Хуруҷи нерӯҳои НАТО интизор буд ва барои тавофуқи кунунии Русияву Тоҷикистон, ин танҳо як сабаби изофист. Сухан дар бораи он меравад, ки ин системаи дифои ҳавоӣ ба як системаи ҳамоҳангшудаи дифои канори ҷанубии Русия мебошад. Эҳтимол тайёраҳо ба Толибон дастрасӣ гарданд, аммо ин дигар масъала. Ин самт дарвоқеъ аз ҷониби Русия пӯшонида нашудааст ва кишварҳои Осиёи Марказӣ барои Русия аз нуқтаи назари театри амалиётҳои ҳарбӣ — заминаи баланде, ки барои пешгирии ҳамлаи мушакӣ зарур аст», — шарҳ медиҳад коршинос дар сӯҳбат бо рӯзноманигори DW.
Нозирон қайд мекунанд, ки бо ин роҳ Русия бори дигар нишон дод, ки воқеан хӯҷаин дар минтақаи Осиёи Марказӣ кист. Бояд қайд кард, ки Кремл чун анъана «таҳдиди афғонӣ» -ро барои сафед кардани ҳузури низомии худ дар минтақа истифода мекунад ва хуруҷи нерӯҳои НАТО аз Афғонистон танҳо амалисозии ин нақшаро барои Русия осон мегардонад.
