Кишварҳои Осиёи Марказӣ аз Чин пуштибонӣ карданд
Кишварҳои Осиёи Марказӣ дар робита ба сафари раиси Палатаи намояндагони Конгресси ИМА Нэнси Пелоси ба Тайван ва вазъи кунунии сиёсии атрофи ин сафар, ки тамоми ҷаҳон онро бо ҳассосият мушоҳида мекард, аз Чин пуштибонии бечунучарои худро баён карданд.
Сухангӯи вазорати хориҷаи Қазоқистон рӯзи 4 август гуфт, «Қазоқистон аз принсипи «Чини ягона» пуштибонӣ мекунад ва Тайванро ҷузъи ҷудонашавандаи қаламрави Ҷумҳурии Мардумии Чин медонад». Ӯ таъкид кард, ки Қазоқистон ҷонибдори риояи меъёрҳои мавҷудаи ҳуқуқи байналмилалӣ ва Оинномаи Созмони Милали Муттаҳид мебошад.
Вазоратҳои корҳои хориҷии Ӯзбекистон, Қирғизистон ва Тоҷикистон низ ҳамин гуна изҳорот доданд.
«Дар робита ба рушди вазъ дар атрофи Тайван, Вазорати корҳои хориҷии Ӯзбекистон ба коҳиши ҳарчи зудтари шиддатнокии ба вуҷуд омада изҳори умедворӣ мекунад. Ӯзбекистон пайваста аз сиёсати «Чини ягона», соҳибихтиёрӣ ва тамомияти арзии ин кишвар, мувофиқи меъёрҳо ва принсипҳои аз ҷониби умум эътирофшудаи ҳуқуқи байналмилалӣ пуштибонӣ мекунад», — гуфта мешавад дар изҳороти вазорати корҳои хориҷии Ӯзбекистон.
«Ҷумҳурии Қирғизистон тағйир наёфтани мавқеъи худро оид ба «масъалаи Тайван» ва пуштибонӣ аз сиёсати «Чини ягона»-ро, ки дар ҳама санадҳои бунёдии Қирғизистону Чин баён шудааст, бори дигар тасдиқ мекунад», — гуфта шудааст дар баёнияи вазорати корҳои хориҷии Қирғизистон.
Дар сомонаи Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон омадааст: «Тоҷикистон аз тамомияти арзии Чин бар асоси меъёрҳо ва усулҳои эътирофшудаи ҳуқуқи байналмилалӣ пуштибонӣ мекунад».
Таҳлилгарон қайд мекунанд, ки бо вуҷуди ин, режимҳои кишварҳои Осиёи Марказӣ аз риояи “қонуни байналмиллалӣ” дар бораи Русия, ки даҳсолаҳо боз бо баҳонаҳои гуногун дар кишварҳои мухталиф ҷиноятҳои низомӣ содир мекунад, умуман нигарон нестанд.
Ёдрас мекунем, ки Чин бузургтарин қарздиҳанда ва сармоягузор дар минтақа буда, ҳамаи кишварҳои Осиёи Марказӣ аз Пекин қарзҳои калон доранд ва воқеан аз он вобастагии иқтисодӣ доранд. Ба ин тартиб, тибқи маълумоти Вазорати молияи Тоҷикистон аз феврали соли 2022, ба Чин 34 дарсади қарзи хориҷии Тоҷикистон – 1 миллиарду 390 миллион доллари ИМА рост меояд. Қарзи Қирғизистон то моҳи июни соли 2022 1,8 миллиард доллар буд. Дар 5 соли ахир Чин ба Ӯзбекистон беш аз 9 миллиард доллар сармоягузорӣ кардааст ва қарзи давлатии ин кишвар дар назди Пекин ҳамагӣ 4,2 миллиард долларро ташкил медиҳад. Тибқи маълумоти расмии Бонки миллии Қазоқистон, то 1 апрели соли 2021 қарзи умумии Қазоқистон аз Чин 9,7 миллиард долларро ташкил мекунад, аммо тибқи маълумоти Маркази байналмилалии таҳқиқотии AidData, Қазоқистон танҳо дар давраи аз соли 2000 то соли 2017 35 миллиард доллар аз Чин қарз гирифтааст.
