Коршинос: Чин ба минтақаҳои тиллоӣ навбатии Помир даъво дорад
Дар ояндаи наздик режими Раҳмон қаламравҳои нав ва роҳҳои муайяни нақлиётиро метавонад таҳти назорати Чин гузаронад. Дар ин бора доктори илмҳои иқтисодӣ, мудири шӯъбаи донишгоҳи иқтисодиёт ва демографияи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Хоҷамаҳмад Умаров дар мусоҳиба бо рӯзномаи «Независимая газета» изҳор кард.
«Ҳанӯз дар соли 2011 ҳукуматдорон 1%-и қаламрави Тоҷикистонро ба Чин дода буданд — ин беш аз 1000 километри мураббаъ заминҳои баҳсталаб дар шарқи Помир мебошад. Дар ёд дорам, вақте ки оиди ин масъала ғавғо пайдо шуд ҳукуматдорон гуфтанд, ки бо Пекин тиҷорати хуб ба анҷом расонидаанд, зеро Чин якчанд маротиба зиёдтар талаб кардааст. Чин ба мавзеъҳои Помир, ки бо маъданҳои уран, тилло, боксит, асбест, булури кӯҳӣ, сангҳои қиматбаҳо бой аст, даъво дорад. Шояд пардохти қарз бо замин идома ёбад. Барои ин ҳудуд метавон ба мӯҳлати номаҳдуд, ҳатто бидуни тағйир додани марз ба иҷора дод. Бидуни эҳтимол аст, ки Чин ба Душанбе дар соҳаи сиёсӣ таъсир мерасонад. Масалан, дар масъалаи дохил кардани Тоҷикистон ба Иттиҳоди иқтисодии Авруосиё», — мегӯяд Умаров.
Ёдрас мекунем, ки тибқи маълумоти Оҷонсии омори Тоҷикистон, қариб нисфи ҳаҷми умумии қарзи хориҷии Тоҷикистон дар аввали соли 2019 ба Чин рост меояд. Барои баргардонидани қарзҳои гирифташуда, ба ҳисоби Чин се кони тилло ва як кони ангишт гузаронида шуд.
Тибқи иттилои намояндагии дипломатии Чин дар Душанбе, дар аввали соли 2020 дар Тоҷикистон беш аз 300 ширкати чинӣ фаъолият мекарданд.
Даҳҳо ширкати чинӣ ба коркарди фулузҳои қиматбаҳо машғуланд, ки калонтарини он Корхонаи муштараки «Зарафшон» мебошад (ҳиссаи Zijin Mining Group дар он 75%), ки 70% ҳаҷми тиллои дар кишвар истихроҷшударо таъмин мекунад. Корхонаи Пакрут, ки комилан ба China Nonferrous Gold Limited тааллуқ дорад, дар шаҳри Ваҳдат бо истихроҷи тилло машғул мебошад. Соли гузашта ширкати «ТВЕА» барои коркарди ду маъдан дар минтақаи Аинӣ («Дуоба» ва «Кумарги боло») бар ивази сохта шудани маркази гармидиҳӣ ва барқии дар пойтахт иҷозатнома гирифт.
Инчунин, ҳукумати Тоҷикистон дар хусуси супурдани кони калони «Якҷилва»- ро дар минтақаи Мурғоб ба ширкати «Kashi Sinuy Dadi Mining Investment Limited» созишнома ба имзо расонид. Ғайр аз он, Ширкати кӯҳкории Тоҷикистону Чин ба истихроҷ ва коркарди маъданҳои сурб-руҳ аз конҳои Олтин-Топкан ва Пай-Булак машғул аст, «Бартек Тоҷикистон Майнинг» бошад кони Мушкистонро дар минтақаи Панҷакент кор карда мебарояд.
Инчунин, зиёда аз 85% истеҳсоли семент ба се корхонаи Тоҷикистону Чинӣ «Чунгтай Моҳир Семент», «Хуаксин Ғаюр Семент», «Хуаксин Ғаюр Суғд Семент» рост меояд.
Ғайр аз ин, зиёда аз 1000 гектар заминҳои кишт ба ширкатҳои чинӣ ба мӯҳлати 49 сол ба иҷора дода шудаанд.
