Ӯзбекистон: шиканҷа ва зӯровариҳои бераҳмонаи навбатӣ дар колонияҳо
Рӯзи 6-уми ноябр тақрибан 20 зан, ки писарон ва шавҳаронашон дар муассисаҳои ислоҳии Ӯзбекистон ҳукмҳои тӯлониро адо мекунанд, дар назди Сарраёсати иҷрои ҷазо барои изҳори нигаронӣ ва талаби худ ҷамъ омаданд.
Занҳои ҷамъшуда ба рӯзноманигори ӯзбекии Би-би-сӣ гуфтанд, ки шавҳарон, писарон ва бародаронашон дар чандин зиндонҳои кишвар мавриди хушунати равонӣ ва ҷисмонӣ қарор гирифтаанд ва мақомоти зиндон мушкилоти саломатии маҳбусонро эътироф намекунанд.
Ба гуфтаи наздикони маҳкумшудагон, ки бо иттиҳомоти динӣ адои ҷазо мекунанд, шиканҷа дар давраи карантин зиёд шудааст. Занҳо изҳор доштанд, ки наздикони худро муддати дароз дида наметавонанд.
Занҳо инчунин гуфтанд, ки наздикони онҳо вақтҳои охир ба чӣ гуна шиканҷа гирифтор шудаанд. Сурайё Хоҷаева, модари маҳкумшуда Амирбек Хоҷаев гуфт, ки дар оғози карантин, писари ӯ ба муассисаи ислоҳии 11-уми минтақаи Навоӣ интиқол дода шудааст ва давра ба давра мавриди шиканҷа қарор гирифтааст. «Яке аз маҳбусон, ки ба колонияи сукунат интиқол дода шудааст ва қаблан бо писари ман адои ҷазо карда будааст, ба ман гуфт, ки писарамро доимо дар картсер нигоҳ медоранд, пас ман боисрор талаб кардам ва бо писари худ ба мулоқоти дусоата ноил гардидаам. Ҳангоми мулоқот, писарам дар бораи шиканҷа ба ман нақл кард, маъмурияти муассиса ба ӯ намоз гузоштанро манъ кардаанд, инчунин дар моҳи Рамазон рӯза доштанро низ манъ кардаанд, барои итоат накардан ба ин талабот ӯро латукӯб кардаанд, сарашро ба сурохи ҳоҷатхона дароварда, таҳдид карданд, ки калтакро ба мақъадаш меандозанд, ба таги пойҳояш мезаданд ва маҷбур мекарданд, ки рӯзаашро бихӯрад».
Зани дигар, ҳамсари маҳкумшуда Камола Шоисломова низ дар бораи истифодаи шиканҷа алайҳи шавҳараш, ки дар КИ-4 дар минтақаи Навоӣ адои ҷазо мекунад, нақл намуд. «То ба имрӯз истифодаи шиканҷа ва фишор алайҳи ҳамсарам идома дорад, чанде қабл ман ба аёдати ӯ рафта будам, ӯ ба ман гуфт, ки латукӯбҳо ҳоло ҳам идома доранд, дандони дигари шавҳарамро кандаанд, ман борҳо ба прокуратура ва омбудсмен шикоят кардам ва ба маъмурияти СРИҶҶ муроҷиат кардам, аммо касе посух намедиҳад».
Латофат Набиева, модари Фаррух Юлдошев, ки бо иттиҳоми динӣ маҳкум шудааст ва бист сол боз дар паси панҷара зиндагӣ мекунад ва айни замон дар КИ-11 дар вилояти Навоӣ қарор дорад, мегӯяд, писараш ҳангоми тамоси телефонии рӯзи 11-уми июни соли 2020 гуфт, ки ӯро мавриди шиканҷаи шадид ва фишорории кормандони муассиса қарор медиҳанд.
Инчунин, занҳои дигар низ дар бораи шиканҷа алайҳи хешовандон ва наздикони худ дар муассисаҳои гуногуни иҷрои ҷазои Ӯзбекистон сухан карданд. Ҳамаи онҳо изҳор мекунанд, ки дар мақомотҳои гуногун касе ба шикоятҳо посух намедиҳад, ҳатто дар ҳолатҳои тафтиш кормандони прокуратура бо маҳкумшудагон иртибот надоранд, бо посухҳои расмии маъмурияти муассисаи ислоҳӣ кифоят мекунанд.
Ёдрас мекунем, ки моҳи январи соли 2019, дар як тамоси видеоконфронсӣ, Президенти Ӯзбекистон нигаронии худро аз мавҷудияти шиканҷа дар кишвар бо тарзи хеле аслӣ изҳор дошт. «Аз ҳама ташвишовар он аст, ки дар вилояти Андиҷон ҳолатҳои гирифтани нишондодҳо бо истифодаи шиканҷа, зӯроварӣ ва таҳқир идома доранд. Албатта, ҳамаи шумо дар бораи ниқоби алайҳи газ ва калтакҳо шунидаед. Дар ин бора роҳбарони вилояти Андиҷон, аз ҷумла, Собиров таҷрибаи калон доранд. Ман ӯро бесабаб ба ин минтақа нафиристодаам. Ин корҳо бо калтак, ниқоби алайҳи газ — ин чизҳои гузашта аст, ки ба Ӯзбекистон лозим нестанд. Тамоми ҷаҳон ба мо менигаранд, ҳар рӯз дар Интернет 1000, ҳадди аққал 700-800 мақола нашр мешавад. Ҳатто Эфиопия дар бораи Ӯзбекистон менависад. Ҳар қадаме, ки мо мегузорем, таҳти назорати ҷомеаи ҷаҳонӣ қарор дорад», — гуфта буд он вақт Мирзиёев. Бо ин Президенти Ӯзбекистон изҳор кард, ки дар масъалаи шиканҷа на ҳолати маъюбшудагону кушташудагон, балки танҳо аз симои вайроншудаи худ ва кишвараш нигарон мебошад.
Чи тавре ки вақт нишон медиҳад, новобаста аз он, ки Шавкат Мирзиёев ислоҳотҳо эълон кунад ҳам, хушунатҳоро нисбати маҳкумшудагони динӣ қатъ кунад ҳам, шиканҷаи бераҳмона дар муассисаҳои ислоҳии Ӯзбекистон идома доранд.
Бо вуҷуди ин, кишварҳои ғарб, тибқи одат, худро тавре вонамуд нишон медиҳанд, ки ба ислоҳоти идомадоштаи популисти бовар мекунанд ва вазъ ба самти мусбат тағир меёбад. Ҳамин тавр, 13-уми октябри соли равон вакилони Ассамблеяи генералии СММ 15 узви нави Шӯрои ҳомии ҳуқуқи башари СММ -ро интихоб карданд, ки ба он ногаҳон Ӯзбекистон низ шомил гардидааст. «Ӯзбекистон ӯҳдадор аст, ки таҳти роҳбарии Президент Шавкат Мирзиёев ислоҳоти васеъро идома диҳад ва дар рушди ҳуқуқи инсон дар саросари ҷаҳон саҳм гузорад», навиштааст дар Twitter муовини вазири корҳои хориҷии кишвар Шерзод Асадов.
