Муслима занҳо дар Чин тамъиз карда мешаванд

17 феврали соли 2020 гузориши Фонди Ҷеймстаун нашр шуд, ки дар он доктор Адриан Зентс таҳлили муфассали ҷанбаи дигари сиёсати давлати Чинро дар Шинҷон пешниҳод кардааст: чораҳо оид ба таври маҷбурӣ паст кардани сатҳи таваллуд дар байни ҷомеаҳои мусулмонони этникӣ, аз ҷумла истифодаи васеи назорати ҳатмии таваллуд ва тамъизкунӣ. «Ин сиёсате, ки Ҳизби коммунистии Чин  татбиқ мекунад, ба коҳиш намудани шумораи уйғурҳо дар Шинҷон нисбат ба аҳолии қавмии хонҳо нигаронида шудааст ва ба ин васила ба уйғурҳо имкон медиҳад, ки ба нажоди миллати Чин «зудтар ҳамроҳ шаванд», — гуфта шудааст дар гузориш.

Дар асоси омӯзиши маводҳои аслӣ ба забони чинӣ, доктор Зентс далелҳои эътимодбахш меорад, ки дастгоҳи ҳизби коммунистии чин дар Шинҷон бо генотсиди мусулмонони қавмӣ машғул мебошад.

Хабарнигорони Associeted Press  мустақилона маълумот ва бозёфтҳои кори Зейтсро тафтиш карда, бо мардуми минтақаҳои шимолу ғарбии Чин мусоҳиба намуданд. Онҳо асосан хулосаҳои коршиносро дар тафтишот тасдиқ мекунанд.  Масъулони Вазорати корҳои хориҷии Чин гузориши Зейтсро ва омӯзиши Associeted Press — ро «сохта» хондаанд.

Инчунин рӯзи душанбе, 29 июн, сардори Департаменти давлатии ИМА дар ин бора изҳорот дод. «Имрӯз ҷаҳон гузоришҳои изтиробомезро шунид, ки Ҳизби Коммунистии Чин тамъизкунии маҷбурӣ, исқоти ҳамли маҷбурӣ ва назорати таваллуд бар зидди уйғурҳо ва дигар ақаллиятҳои Шинҷонро дар заминаи маъракаи идомаи таъқибкуниро истифода мебарад», иброз намуд Майк Помпео.

«Мо аз Ҳизби Коммунистии Чин даъват мекунем, ки ба ин амалияи мудҳиши худ фавран хотима бахшад ва ҳамаи кишварҳоро даъват мекунем, ки барои хотима додан ба ин таҳқирҳои ғайриинсонӣ ба ИМА ҳамроҳ шаванд», — иброз намуд котиби матбуотии ИМА.

Мавриди зикр аст, ки ҳукумати Чин тӯли чандин сол сиёсати ассимилятсияи маҷбурии уйғурҳо ва дигар мусалмонони қавмиро пеш мебарад ва дар соли 2016 тамоми ҷаҳон аз мавҷудияти лагерҳои ба ном «аз нав тарбияткунанда» воқиф гардиданд, ки тибқи маълумоти сарчашмаҳои мухталиф дар онҷо зиёда аз як миллион мусулмон нигоҳ дошта мешаванд ва тамоми ҷаҳон аз ҷумла ҳокимони кишварҳои мусулмонӣ ин ҳақиқатро дидаву дониста инкор мекунанд.

Дар баъзе нуқтаҳо ҳукумати Чин барои усулҳои ғайриинсонии худ танқид карда шудааст на бештар аз он.

Сиёсатшиносон бар он ақидаанд, ки набояд ҳамлаҳои кунунии ҳукумати ИМА алайҳи Чинро дар ин маврид нодида гирифт, зеро онҳо ба вазъи кунунии сиёсии муносибатҳои ИМА ва Чин марбутанд, яъне изҳороти ИМА ба ҳеҷ ваҷҳ ба ҳамдардии самимӣ ба сарнавишти уйғурҳо ва дигар халқҳои мусулмон вобаста нест, зеро ИМА тӯли солҳои дароз на танҳо шоҳид, балки иштирокчии фаъол ва баъзан ҳатто сарпарасти қиркунандагони мусулмонон дар Афғонистон, Ироқ, Ҷазоир, Сурия, Яман, ва кишварҳои Африқо ва  ғайра мебошад.

Тасдиқкунандаи ақидаи мазкур, изҳороти ҳайратангезе собиқ мушовири Доналд Трамп, Ҷон Болтон дар китоби худ «Хонае, ки он ҷо рух додааст» нашр шуда мебошад, иттило медиҳад шабакаи телевизионии CNN. Болтон қазияеро ҳангоми вохӯрӣ дар маҷлиси G-20 дар шаҳри Осака моҳи июни соли 2019, вақте танҳо роҳбарони кишварҳо ва тарҷумонҳо ҳузур доштанд тавсиф мекунад.  Сипас, тавре ки собиқ мушовири Трамп менависад, вақте Котиби генералии Ҳизби коммунисти Чин, Си Ҷин Пин дар бораи мақсади бунёди чунин лагерҳои консентратсионӣ дар Шинҷон ба Трамп нақл кард, Трамп ба Си Ҷин Пин маълум кард, ки кори карда истодаи ӯ комилан дуруст аст ва ба ӯ ҷасорат бахшид, ки корашро идома диҳад. Ба гуфтаи Болтон, корманди Шӯрои Амнияти Миллӣ дар Осиё Метю Поттингер ба вай гуфт, ки Трамп ҳангоми сафари худ ба Чин дар моҳи ноябри соли 2017 низ чунин изҳороти ҳаммонандро кардааст. Болтон инчунин қайд кард, ки Трамп аз посух додан ба чунин иқдомҳои Чин бо таҳримотҳо худдорӣ намуд, бо истинод ба он, ки «музокироти тиҷорӣ» миёни кишварҳо идома дорад.